Bal mantarı, kendine has sarı renginden dolayı bu ismi almış bir mantar türüdür. Ağaçlarda parazit olarak yaşamını sürdüren bal mantarı, dalgalı kenarlı şapkaları, saman renginden kirli sarı ya da koyu kahverengi renge kadar değişebilen bir yapıya sahiptir. Olgunlaştıkça rengi kırmızı mora dönen bu mantar, beyazımsı bir sap ve soluk krem renkli sporlara sahiptir. Ayrıca, ayakkabı bağı gibi olan kökleri, hızlı yayılan rhizomorf kökleri ve çürümüş ağaçları sarıp sarmalayan yetenekleri ile de öne çıkan bir tür.
Bal mantarı, iğne ve geniş yapraklı ağaçlarda parazit olarak yetişebildiği gibi saprofit olarak da yaşamını sürdürebilir. Ancak, ormanları yok edebilen zararlı etkileri nedeniyle henüz etkili bir tedavi yöntemi bulunamamıştır. Bal mantarı, yapısındaki değişiklikler, beyazımsı sapının rengindeki değişim, lekeli halkaları ve lezzetli tatı ile de öne çıkan bir mantar türüdür.
Bal Mantarı Nerede Yetişir?
Bal mantarı, Latince adı Armillaria genus olarak bilinen ve hemen hemen tüm ormanlık alanlarda, çürümüş odun bulunan bölgelerde rahatlıkla yetişebilen bir mantar çeşididir. Ülkemizde İstanbul Belgrat Ormanı gibi yerlerde doğal olarak bulunabilir.
Yaz mevsiminde açığa çıkan bu mantar çeşidi, kış mevsiminin başlangıcına kadar toplanabilir. Kitleler halinde yetişen bal mantarı, ağaçlar için oldukça zararlıdır. Mantar, bitki veya hayvan olarak sınıflandırılamaz ve nemli ve karanlık ortamlarda sporlarla çoğalabilen özel bir canlıdır.
Bal mantarı, doğal olarak yetişse de özel olarak yetiştiriciliği yapılmaz. Kesilmiş bir ağaç kütüğünün üzerinde bile yetişebilir ve benzer özellik gösteren bal mantarı çeşitleri bir araya gelerek büyük koloniler oluşturabilir. Örnek olarak, ABD Oregon Bölgesi Blue Mountains dağlarının ormanlık alanlarında bulunan bal mantarları, bu bölgedeki ağaçların ölümüne neden olabilmektedir.
Bal Mantarı Nasıl Tüketilir? Nasıl Kullanılır?
Bal mantarı, yoğun bir aromaya sahip ve kıvam verici özelliği nedeniyle çok popüler bir mantar türüdür. Bal mantarı çorbalarda, soslarda, omletlerde, yemeklerde ve salatalarda kullanılabilir. Ancak, bal mantarının yenmesi öncesinde haşlanması ve haşlama suyunun atılması gerekir çünkü çiğ formdaki bal mantarı zehir içerebilir.
Bal mantarının şapkaları, temizlenerek ızgarada pişirilebilir ve kaşar peyniri ve maydanoz eklenerek fırına veya ızgaraya verilebilir. Etli bir mantar çeşidi olan bal mantarı, omlet yapımında kullanılabileceği gibi, sebze yemeklerinin içinde ve et yemekleri ile birlikte de pişirilebilir. Bal mantarı, kavurma, kızartma, ızgara ve yemeği şeklinde de hazırlanabilir.
Kıvam verici özelliğinden dolayı, et yemeklerinin yanına hazırlanan kremalarda ve sos yapımında sıkça kullanılan bal mantarı, maydanoz, nane, fesleğen gibi sebzelerle birlikte kullanılabilir. Salataların içine ve makarnaların içine eklenen bal mantarı yemeklere lezzet ve kıvam katarlar.
Sonuç olarak, bal mantarı çok yönlü ve lezzetli bir mantar türüdür. Doğru bir şekilde haşlanarak ve çok fazla zehir içermediğinden emin olduktan sonra tüketilebilir ve birçok yemeğe renk ve lezzet katabilir.
Bal Mantarı Faydaları ve Zararları
- Bal mantarı kemik ve diş sağlığının gelişimi için önemlidir çünkü yüksek miktarda D vitamini içerir.
- Düşük kalorili bir besin olması ve yüksek lif içeriği sayesinde zayıflama diyetlerini güçlendirir.
- Kabızlığı önler ve uzun süre tokluk hissi yaratır.
- Saç ve cilt sağlığını destekler ve kalp hastalıkları riskini azaltır.
- Antioksidan özellikli olduğundan vücudun bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Yıpranan hücrelerin onarılmasına yardımcı olur.
- Vücudun yağ dokusunu azaltmaya yardımcı olur.
- Kan basıncını düzenler ve kolesterol düzeyini düşürür.
- Antiviral ve anti bakteriyel özellikleri vardır.
- Hassas bünyelere sahip kişilerde mide rahatsızlıklarına neden olabilir.
- Alerjik reaksiyona neden olabilir ve aşırı tüketiminde mide rahatsızlıkları oluşabilir.
