İçindekiler
Gastroenterit Nedir ve Neden Yaygınlaştı?
Son günlerde Türkiye’de artan ishal vakaları, özellikle yaz sonu ve sonbahar geçişlerinde sık görülüyor. Bu durum; kontamine sular, hijyen eksiklikleri ve viral enfeksiyonlar (noro-virüs, rota-virüs) ile ilişkilendiriliyor. Gastroenterit, sindirim sisteminin iltihaplanması sonucu sulu ve sık dışkılama ile kendini gösterir.
İshalin Riskleri Nelerdir?
İshal, özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklığı zayıf bireylerde:
- Ciddi sıvı kaybı (dehidrasyon)
- Elektrolit dengesizlikleri
- Malnütrisyon riski
yaratabilir. Bu nedenle doğru beslenme tedavisi hayati önem taşır.
İshalde Beslenme Nasıl Olmalı?
Sıvı ve Elektrolit Desteği
İlk hedef: kaybedilen sıvıyı geri kazandırmak. Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği ORS (Oral Rehidratasyon Solüsyonu) evde şu şekilde hazırlanabilir:
- 1 litre kaynatılmış ve soğutulmuş su
- 6 çay kaşığı şeker
- 1 çay kaşığı tuz
Destekleyici içecekler: ayran, şekersiz komposto, elma suyu, ıhlamur. Potasyum için muz ve haşlanmış patates önerilir.
Kolay Sindirilen Karbonhidratlar
- Pirinç lapası, pirinç çorbası
- Patates püresi
- Galeta, beyaz ekmek kızartması
- İrmik lapası
- Kabuksuz muz, elma, ayva
- Havuç, kabak
Bu gıdalar dışkının kıvamını toparlamaya yardımcı olur.
Hafif Protein Kaynakları
- Yoğurt, kefir (probiyotik etkili)
- Az yağlı peynir
- Haşlanmış tavuk veya hindi
Yağlı kırmızı et ve işlenmiş etlerden kaçınılmalıdır.
Yağ ve Lif Kısıtlaması
- Kızartmalar, tereyağı, kaymak
- Kuru baklagiller, kepekli tahıllar, çiğ sebzeler
Bu besinler bağırsak hareketlerini artırarak ishali şiddetlendirebilir.
Probiyotiklerin Gücü
Lactobacillus ve Bifidobacterium suşları içeren probiyotikler:
- İshal süresini kısaltır
- Bağırsak florasını dengeler
Yoğurt, kefir ve probiyotik takviyeler önerilir.
Kaçınılması Gereken Gıdalar
- Gazlı içecekler, kafein, alkol
- Acı ve baharatlı yiyecekler
- Laktoz içeren süt (özellikle çocuklarda)
- Paketli ve işlenmiş gıdalar
Çocuklar İçin Beslenme Önerileri
- Emzirme devam etmeli
- ORS mutlaka kullanılmalı
- Muz, elma püresi, pirinç lapası, yoğurt önerilir
⚠️ Uyarı: 24 saatten uzun süren ishal, kusma veya ağız kuruluğu varsa doktora başvurulmalıdır.
Yaşlılar İçin Beslenme Stratejisi
- Küçük ve sık sıvı alımı
- Ayran, hafif çorbalar, kompostolar
- Yoğurt ve kefir ile probiyotik destek
- Yağlı ve lifli gıdalardan kaçınma
⚠️ Uyarı: Hafif sıvı kaybı bile tansiyon düşüklüğü ve düşmelere neden olabilir.
İshalde Doğru Beslenme Hayat Kurtarır
İshal tedavisinde beslenme:
- Sıvı ve elektrolit dengesini korur
- Bağırsak mukozasını onarır
- Komplikasyonları önler
Akut dönemde hidrasyon önceliklidir. Ardından, sindirimi kolay, düşük lifli ve gaz yapmayan besinlerle destek sağlanmalıdır. Uzun süren vakalarda mutlaka doktor kontrolü gerekir.
